کلیدهای مینیاتوری (Miniature Circuit Breaker یا MCB) یکی از اجزای حیاتی در حفاظت الکتریکی مدارها هستند. این کلیدها برای حفاظت از مدار در برابر اضافهبار (Overload) و اتصال کوتاه (Short Circuit) طراحی شدهاند، اما بسته به نوع مصرفکننده، جریان هجومی اولیه و حساسیت مدار، باید نوع مناسبی از کلید MCB انتخاب شود. یکی از مهمترین معیارهای انتخاب MCB، منحنی قطع یا Trip Curve آن است که به صورت B Curve ، C Curve و … دستهبندی میشوند. احتمالا هنگام خرید کلید های مینیاتوری و با نام این منجنی ها مواجه شده اید و یا بعضی از فروشندگان منحنی های قطع را با نام تیپ فیوز می شناسند و آن ها را به اسم تیپ B و یا C عرضه می کنند.
در این مقاله، تفاوتهای اصلی بین فیوزهای B Curve و C Curve را بررسی خواهیم کرد و کاربردهای هر کدام را توضیح میدهیم.
کلید مینیاتوری، وسیلهای است که در صورت عبور جریان بیش از حد مجاز از مدار، آن را بهطور خودکار قطع میکند تا از آسیب دیدن تجهیزات الکتریکی یا ایجاد حریق جلوگیری شود. این کلیدها بر اساس ویژگیهای قطع خود به دستههای مختلفی تقسیم میشوند که رایجترین آنها B Curve و C Curve هستند.
تفاوتهای فنی منحنی B و C
| ویژگی | منحنی B | منحنی C |
| جریان قطع در اتصال کوتاه | ۳ تا ۵ برابر جریان نامی | ۵ تا ۱۰ برابر جریان نامی |
| حساسیت به جریان هجومی | بالا | متوسط |
| سرعت قطع | سریع | کندتر نسبت به B |
| کاربرد اصلی | روشنایی، وسایل خانگی | موتورها، پمپها، بارهای صنعتی |
| احتمال قطع ناخواسته | بیشتر | کمتر |
عملکرد کلیدهای B Curve
کلیدهای B Curve برای بارهایی مناسباند که جریان راهاندازی یا هجومی اولیه پایینی دارند. این بارها معمولاً بارهای مقاومتی هستند، مانند:
- لامپها (بهویژه LED و فلورسنت)
- تجهیزات کامپیوتری
- پریزهای خانگی
- وسایل الکترونیکی مصرفی
در این کاربردها، اگر از کلیدهایی با منحنی C استفاده شود، احتمال دارد که در صورت اضافهبار، کلید بهموقع عمل نکند و تجهیزات آسیب ببینند. از سوی دیگر، B Curve نسبت به جریانهای هجومی حساستر است، بنابراین ممکن است در مواجهه با جریان لحظهای بالا، زودتر از حد انتظار قطع کند.
عملکرد کلیدهای C Curve
C Curve مناسب بارهایی است که در لحظه راهاندازی، جریان زیادی میکشند. این جریان لحظهای بالا میتواند تا ۱۰ برابر جریان نامی برسد. این نوع بارها معمولاً شامل بارهای القایی هستند، مانند:
- موتورهای الکتریکی
- پمپهای آبی
- ترانسفورماتورها
- کولرها و کمپرسورها
در چنین مواردی اگر از B Curve استفاده شود، کلید بهصورت ناخواسته و مکرر قطع میشود. بنابراین برای جلوگیری از قطعهای کاذب و عملکرد مطمئنتر، C Curve انتخاب مناسبتری است.
نکات مهم در انتخاب بین B و C
– اگر با مصرفکنندههای خانگی یا روشنایی ساده سر و کار دارید، فیوزهای B Curve گزینهی مناسبی هستند.
– در صورت استفاده از تجهیزات صنعتی یا موتوری، از C Curve استفاده کنید تا با قطعهای غیرضروری مواجه نشوید.
– همیشه جریان نامی مدار و جریان راهاندازی تجهیزات را بررسی کنید و با استانداردهای IEC 60898 تطبیق دهید.
انتخاب صحیح منحنی کلید مینیاتوری، نقش بسیار مهمی در پایداری، ایمنی و عملکرد سیستمهای الکتریکی دارد. فیوزهای B Curve برای مصارف عمومی و خانگی مناسب هستند و حساسیت بالایی نسبت به جریان اضافه دارند، در حالی که فیوزهای C Curve برای تجهیزات صنعتی با جریان راهاندازی بالا طراحی شدهاند.
با شناخت دقیق کاربردها و ویژگیهای هر منحنی، میتوان از قطعهای ناخواسته جلوگیری کرد و عمر تجهیزات الکتریکی را افزایش داد.
